Prezentacja zbiorów
Konserwacja oryginalnych dokumentów ze zbiorów Muzeum
opublikowane: 16 października 2024Kontynuując prace z lat ubiegłych, w tym roku poddano konserwacji 16 dokumentów ze zbiorów Muzeum Gross-Rosen: 7 listów oraz 9 zaświadczeń. Powstały one na przestrzeni lat 40-tych i zostały napisane w kilku miejscach: AL Landeshut; KL Gross-Rosen; obóz Thekla-Lipsk. Są to prywatne listy więźniów i różnego rodzaju zaświadczenia. Są one pisane zarówno odręcznie, jak i maszynowo, po niemiecku, po polsku i czesku. Czytaj dalej »
Kolekcja listów byłego więźnia Władysława Pyzio
opublikowane: 7 grudnia 2023Władysław Pyzio (Pryzio), ur. 24.06.1898 r. w miejscowości Pulska Wola. Aresztowany w czerwcu 1940 r. Był więźniem KL Sachsenhausen – numer 26 347. 25.04.1941 r. został przeniesiony do AL Gross-Rosen. W tym czasie obóz Gross-Rosen podlegał KL Sachsenhausen – był jego podobozem i nosił nazwę Arbeitslager Gross-Rosen (AL Gross-Rosen). Więźniowie przebywający w AL Gross-Rosen otrzymywali numery obowiązujące w KL Sachsenhausen.
1.05.1941 r. AL Gross-Rosen został przekształcony w samodzielny obóz koncentracyjny – Konzentrationslager Gross-Rosen (KL Gross-Rosen), a więźniowie w nim osadzeni otrzymali nowe numery. Władysław Pyzio został oznaczony numerem 284. Czytaj dalej »
Julian Pleśniak nr 10 133
opublikowane: 7 grudnia 2023W ostatnim czasie do Archiwum Muzeum Gross-Rosen została przekazana kolekcja dokumentów byłego więźnia KL Gross-Rosen Juliana Pleśniaka. Jest ona o tyle cenna, że znajdują się w niej oryginalne grypsy z pobytu więźnia w więzieniu hitlerowskim przy ulicy Łąckiego we Lwowie oraz 9 oryginalnych listów wysłanych do rodziny podczas pobytu w KL Gross-Rosen.
Julian Pleśniak, syn Walentego, urodził się 19 maja 1909 roku w miejscowości Błażowa. Został aresztowany 9 lipca 1942 roku przez Gestapo i osadzony w więzieniu przy ulicy Łąckiego 1 we Lwowie. Przebywał tam do 2 lutego 1943 roku, a następnie został przetransportowany do KL Majdanek, gdzie otrzymał nr obozowy 302. W dniu 31 marca 1943 roku przewieziono go na kwarantannę do KL Flossenbürg, a 23 maja 1943 r. przeniesiony został do KL Gross-Rosen. W KL Gross-Rosen oznaczono go numerem 10 133. Następnie został ewakuowany do KL Mittelbau, komando Nordhausen, gdzie przybył 12.02.1945 r. Otrzymał numer 11 7675. Końca wojny i wyzwolenia prawdopodobnie doczekał w podobozie Harzungen. Po wojnie wrócił do Polski i osiadł w Bytomiu. Czytaj dalej »
Konserwacja obiektów muzealnych
opublikowane: 6 grudnia 2023Kończący się rok skłania do podsumowań. Wśród wielu zadań Muzeum na uwagę zasługuje konserwacja obiektów muzealnych. W 2023 r. poddano konserwacji trzy obiekty z kolekcji ubrań więźniarskich zgromadzonych w Muzeum, były to: sukienka obozowa, kalesony i spodnie więźniarskie.
Prace konserwatorskie przeprowadziła firma Makkon Konserwacja Tkanin Zabytkowych. Czytaj dalej »
Konserwacja oryginalnych listów więźniarskich i dokumentów ze zbiorów Muzeum Gross-Rosen
opublikowane: 4 grudnia 2020W swoich zbiorach Muzeum Gross-Rosen posiada kolekcję oryginalnych dokumentów. Jest to przede wszystkim korespondencja więźniarska oraz nieliczne zachowane dokumenty poobozowe. Do zbiorów Muzeum dokumenty te trafiły w różnym stanie zachowania. Często miały przedarcia na zagięciach, ubytki. Wiele obiektów składała się z kilku fragmentów. Często były podklejane różnymi taśmami samoprzylepnymi, a nawet plastrami. Muzeum stara się sukcesywnie poddawać te obiekty konserwacji. W tym roku takim pracom poddano 87 obiektów . Czytaj dalej »
Z domowego archiwum
opublikowane: 6 maja 2020Niedawno nasze archiwum wzbogaciło się o kolekcję przekazaną przez Pana Przemysława Pawlaka, wnuka Pani Eufemii z Juszczaków Morek, a zawierającą kopie listów pisanych do Pani Eufemii od nieznanego jej osobiście więźnia Gross-Rosen, który podawał się za jej brata oraz list z obozu w Woldenbergu od innego jeńca, który również podawał się za brata Pani Eufemii. W listach tych dziękowali oni za przesłane paczki. Ponadto zachowały się kalendarzyki kieszonkowe, w których Pani Eufemia zapisywała skład paczek i ceny towarów wysyłanych do obozów.
Czytaj dalej »
Kolekcja dokumentów dotycząca Mariana Fischera
opublikowane: 23 maja 2016Marian Fischer, syn Jana, urodził się 18.12.1905 r. we Lwowie.
Do aresztowania mieszkał we Lwowie przy ulicy Zamkniętej.
W czasie okupacji razem z żoną Eugenią działał w Armii Krajowej. Został aresztowany 7 lipca 1943 r. i osadzony w więzieniu przy ul. Łąckiego we Lwowie. Z więzienia udało mu się wysłać 28 grypsów.
W dniu 18 marca 1944 r. został przetransportowany do obozu koncentracyjnego Gross-Rosen, gdzie oznaczono go numerem 23 156. Czytaj dalej »
STANISŁAW MAŚLANKOWSKI nr 17303
opublikowane: 27 marca 2015W marcu 2015 r. Pani Donata Laska przekazała do zbiorów Muzeum kolekcję listów swojego dziadka Stanisława Maślankowskiego. W skład kolekcji wchodzą:
- list z więzienia we Wronkach
- 12 listów z KL Gross-Rosen i podobozu Dyhernfurth II
- 4 listy w języku polskim, wysłane poza cenzurą obozową (grypsy) z podobozu Dyhernfurth II.
DOKUMENTY ŚMIERCI
opublikowane: 20 czerwca 2014W tym roku, w trakcie trwania Europejskiej Nocy Muzeów na terenie Muzeum Gross-Rosen w Rogoźnicy zaprezentowano dokumenty związane ze śmiercią więźnia. Dokumenty te były wystawiane przez władze niemieckie, w tym m.in. obozowe i policyjne. Na wystawie znalazły się również wykazy zmarłych więźniów. Prezentacja została podzielona na 4 części:
– księgi zgonów
– zawiadomienia o śmierci więźnia
– eksterminacja bezpośrednia (eutanazja, wykonywanie wyroków śmierci, likwidacja jeńców radzieckich)
– wykazy zmarłych więźniów. Czytaj dalej »
Jan Fieldorf
opublikowane: 22 marca 201324 lutego 2013 r. minęła 60 rocznica śmierci Augusta Emila Fieldorfa ps „Nil”, generała brygady Wojska Polskiego, organizatora i dowódcy Kedywu Armii Krajowej, zastępcy Komendanta Głównego AK, który w 1952 r. po sfingowanym procesie został skazany na karę śmierci przez powieszenie.
Jego ojciec Andrzej Fieldorf w prośbie do prezydenta Bolesława Bieruta o prawo łaski dla Emila Fieldorfa , wspomina drugiego syna, Jana, który zginął w KL Gross-Rosen.
Jan Fieldorf urodził się w Krakowie 2 maja 1893 r. Rodzicami jego byli Andrzej Fieldorf z zawodu maszynista kolejowy i Agnieszka z domu Szwanda. Fieldorfowie mieli czworo dzieci: Emmę, Józefa, Jana i Augusta Emila. Wszyscy bracia chodzili do czteroklasowej III Szkoły Męskiej im. Św. Mikołaja przy ul. Lubomirskich nr 19 w Krakowie.
Czytaj dalej »
„Archiwum Henryka Uchmana”
opublikowane: 17 grudnia 2012Henryk Uchman urodził się 15 sierpnia 1913 r. w Warszawie. Od 1928 r. wraz z rodzicami i dwoma braćmi, Karolem i Marianem, mieszkał we Włochach pod Warszawą, natomiast do szkół uczęszczał w Warszawie. Po zakończeniu edukacji pracował jako technik w Urzędzie Poczty i Telekomunikacji w Warszawie i we Włochach. W latach 1934-36 odbył służbę wojskową w Wilnie, w 6 Pułku Piechoty Legionów.
Wraz z wybuchem wojny został zmobilizowany i powołany do 34 pp Piechoty Biała Podlaska i przydzielony do II Batalionu 95 na stanowisko dowódcy liniowego patrolu sanitarnego. Walczył pod Krasnymstawem, Zamościem, Tomaszowem oraz pod Dęblinem. Po kapitulacji został internowany w twierdzy w Dęblinie, a później w obozie jenieckim w Radomiu. W końcu października 1939 r. zbiegł i na początku listopada dotarł do Warszawy. Osiadł we Włochach i nawiązał kontakty z miejscowym ruchem oporu. Brał czynny udział w wielu akcjach przeciwko okupantowi. Czytaj dalej »
Franciszek Stępiński – więzień KL Gross-Rosen nr 20771
opublikowane: 11 października 2012Franciszek Stępiński urodził się w Łodzi 27.03.1902 r. jako najstarszy syn mistrza ślusarskiego Franciszka i Katarzyny z Oszmanowiczów. Miał dwóch braci Tadeusza i Józefa.
Młodość spędził z rodziną w Piotrkowie Trybunalskim, gdzie ukończył gimnazjum. Naukę kontynuował w szkole technicznej w Brześciu nad Bugiem. Służbę wojskową odbył w Dęblinie. Zafascynowany lotnictwem rozpoczął studia w szkole pilotów, jednak je przerwał.
Należał do Polskiej Organizacji Wojskowej. Brał udział w trzecim powstaniu śląskim.
Czytaj dalej »
Ze zbiorów muzealiów
opublikowane: 2 lipca 2012W cyklu prezentacja zbiorów chcemy pokazywać nie tylko ciekawe kolekcje dokumentów dotyczących losów więźniów KL Gross-Rosen, ale również ciekawe eksponaty muzealne. Obecnie prezentujemy zbiór drewnianych figurek, które przedstawiają sceny z życia obozowego: pracę, szykany i kary jakie były stosowane wobec więźniów przez więźniów funkcyjnych i załogę SS.
Autorem figurek jest Roman Konarzewski (ur. 15.06.1926 r.), były więzień KL Gross-Rosen i podobozu Dyhernfurth I oraz KL Mauthausen – komando Amstten i Ebensee. Czytaj dalej »
PORTRETY
opublikowane: 2 marca 2012Tym razem w cyklu „Prezentacja zbiorów” chcemy przedstawić Państwu portrety więźniów wykonane w czasie ich pobytu w obozie Gross-Rosen i jego filiach. W zbiorach Muzeum znajduje się ich tylko kilka. Wykonane zostały ołówkiem lub kredką. Papier jak i inne potrzebne przedmioty organizowano przez więźniów pracujących w komandzie Baubüro. Czasami w ich zdobyciu pomagali przychylnie nastawieni majstrowie niemieccy, a nawet sami portretowani esesmani.
Rysowali nie tylko więźniowie posiadający talent plastyczny ale również ci, których zdolności w tym kierunku nie były duże. Portrety wykonywano z „natury” jak i przerysowywano twarze z fotografii. Zapłatą były dodatkowa porcja chleba lub garnuszek zupy. Czytaj dalej »
„Szopka grossroseńska”
opublikowane: 21 grudnia 2011W 1944 r. z okazji Świąt Bożego Narodzenia za zgodą komendantury, odbyło się przedstawienie, którego jedną z części była „szopka” wystawiona przez więźniów – Polaków. Treść „Szopki” nawiązywała do polskiej literatury, kultury i tradycji. Przygotowania rozpoczęto już kilka miesięcy wcześniej. Scenariusz napisali Andrzej Wydrzyński i Stanisław Jagielski, a reżyserii podjął się Roman Niewiarowicz – znany, przedwojenny aktor, reżyser teatralny, dramatopisarz i scenarzysta. Za oprawę muzyczną odpowiedzialny był Zdzisław Nowacki, a dekoracje wykonali Ryszard Kiss-Orski i Kordaszewski. Niezbędne rekwizyty jak ciupagi, pasy, gwiazdę kolędników wykonał E. Węgorzewski, a kostiumy uszył krawiec Wiśniewski. Za przygotowanie całej sceny Czytaj dalej »
Kolekcja dokumentów dotyczących Stanisława Czarnka
opublikowane: 10 października 2011Stanisław Półkozic Czarnek urodził się 9 października 1919 roku w Jarosławiu. Jego ojciec Zbigniew pochodził ze starej szlacheckiej rodziny Półkozic Czarnków, matka Janina Czaplińska z rodziny Wagillewiczów. Ojciec uzyskał w 1912 roku doktorat nauk medycznych na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1914 roku został zmobilizowany i skierowany do służby we frontowych szpitalach wojennych. Janina towarzyszyła mężowi pracując jako pielęgniarka. Po zakończeniu działań wojennych Zbigniew Czarnek postanowił zostać w wojsku. Czytaj dalej »
Archiwum Romana Olszyny
opublikowane: 30 maja 2011Roman Olszyna urodził się 23.10.1921 r. w Warszawie. Został aresztowany 18.12.1940 r. pod zarzutem działalności konspiracyjnej w Warszawie. Osadzony na Pawiaku, skąd 6 stycznia 1941 r. został przewieziony do KL Auschwitz – numer 7889. 4.06.1942 r., w transporcie 500 więźniów, został przeniesiony do KL Gross-Rosen – numer 2608. W czasie ewakuacji obozu, w lutym 1945 r., został wywieziony do KL Flossenbürg, a w kwietniu 1945 r. do KL Dachau, gdzie doczekał wyzwolenia. Po wojnie podjął pracę zawodową, ale jego celem życiowym stało się dokumentowanie historii KL Gross-Rosen, w którym zmuszony był żyć przez 2 lata i 8 miesięcy. Czytaj dalej »
Kolekcja dokumentów Tadeusza Wyszomirskiego
opublikowane: 19 lutego 2011Syn Ludwika i Pelagii z domu Hegenbarth, urodził się 12.09.1925 r. w Poznaniu. Był bardzo uzdolniony; grał na skrzypcach, gitarze, malował obrazy olejne i pastele. Działał w harcerstwie i za przynależność do niego został aresztowany 18.02.1944 r.
Początkowo osadzony był w Forcie VII w Poznaniu, a następnie, w okresie Wielkanocy 1944 r., przeniesiono go do obozu w Żabikowie. 24.06.1944 r. przeniesiony został do obozu koncentracyjnego Gross-Rosen, gdzie otrzymał numer 1698 (seria powtórzona). Czytaj dalej »
Bożonarodzeniowe listy obozowe
opublikowane: 16 grudnia 2010Zasady prowadzenia korespondencji przez więźniów w obozach koncentracyjnych określił Inspektorat Obozów Koncentracyjnych. Listy mogły być pisane jedynie na specjalnych blankietach obozowych. Na każdym z nich była informacja, że więzień może w ciągu miesiąca otrzymać, a także wysłać dwa listy. Listy otrzymane przez więźnia mogły składać się z nie więcej niż 4 stron po 15 linijek, a tekst musiał być przejrzysty i dobrze czytelny. Korespondencja mogła być prowadzona jedynie w języku niemieckim.
Druk obozowy z KL Gross-Rosen składał się z jednej kartki; na jednej stronie było miejsce na adres odbiorcy oraz dane więźnia z datą urodzenia, numerem obozowym i numerem bloku. Na drugiej stronie pisano tekst, który był bardzo oficjalny. Informował rodzinę, że więzień czuje się dobrze, dziękuje z list lub paczkę i pozdrawia najbliższych. Czytaj dalej »
Kolekcja dokumentów dotyczących Ignacego i Franciszka Kotkowskich
opublikowane: 11 października 2010Ignacy Ścibor-Kotkowski herbu Ostoja urodził się 17.12.1901 roku w majątku Niemienice. Był spokrewniony z Witoldem Gombrowiczem.
Ukończył szkołę realną w Krakowie. Studiował w Wyższej Szkole Rolniczej w Dublanach. Ochotnik wojny polsko-bolszewickiej. Był członkiem Związku Ziemian i Polskiego Towarzystwa Hodowców Koni. Wraz z żoną Ireną Kłokocką osiadł w majątku Łomno. Mieli czworo dzieci: Franciszka ur. 18.01.1925 r., Władysławę, Macieja i Seweryna (zmarł w 1935 roku). Chłopcy kształcili się w Zakładzie Naukowo-Wychowawczym Ojców Jezuitów w Chyrowie. Czytaj dalej »
Grafiki Szmuela Laitnera
opublikowane: 20 czerwca 2010Szmuel Laitner urodził się w 1925 r. w Będzinie.
Jak wspomina: „Dzieciństwo spędziłem w zwykłej żydowskiej rodzinie, która prowadziła szare, codzienne życie. Nasza rodzina składała się z matki, ojca, mojego młodszego brata i mnie. To była fryzjerska rodzina. Całe nasze życie toczyło się wokół zakładu fryzjerskiego dziadka Haima. (…) Gdy Niemcy wkroczyli do Polski, życie w naszym mieście zmieniło się nie do poznania: egzekucje, głód, znęcanie się – wszystko to było częścią codziennej grozy. Czytaj dalej »